با افراد مبتلا به ایدز چگونه رفتار کنیم؟!

#رفتارباایدزی #دانستنی #بیشتر_بدانیم

با افراد مبتلا به ایدز چطور رفتار کنیم؟! انگ،‌ تبعیض،‌ طرد از اجتماع تا حدی که فرد، زندگی در بیابان را به اجتماع خود ترجیح دهد، تنها بخشی از مشکلات بیماران ایدزی در جامعه و البته سخت‌ترین بخش این واقعیت است!

در حالی که شیوع کلی اچ‌آی‌وی در ناحیه مدیترانه شرقی و شمال آفریقا هنوز کم است ولی افزایش موارد جدید عفونت، این ناحیه را در لیست دو ناحیه با سریع‌ترین رشد همه‌گیری HIV در جهان قرار داده است. عقیده بر این است که اپیدمی ایدز در گروه معتادان تزریقی متمرکز است. در حال حاضر میزان شیوع ایدز در ایران از مرحله با شیوع محدود به مرحله شیوع متمرکز رسیده است. تا ابتدای تیر ماه 1390 تنها تعداد 23125 نفر فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی «ایدز» در کشور شناسایی شده‌اند که 91.5 درصد آنها را مردان و 8.5 درصد را زنان تشکیل می‌دهند.

تنها یک چهارم مبتلایان به ایدز شناسایی شده‌اند.

بر اساس مطالعات سازمان بهداشت جهانی، برآورد می‌شود که شمار مبتلایان به اچ‌آی‌وی ایدز در ایران 80 هزار نفر باشد؛ ولی تنها یک چهارم مبتلایان در کشور شناسایی شده‌اند. اختلاف بین تعداد برآورد شده و تعداد شناسایی شده بیماران می‌تواند ناشی از انگ بیماری در جامعه باشد که افراد با رفتارهای پرخطر از مراجعه جهت انجام آزمایش و تشخیص بیماری امتناع می‌ورزند. این در حالیست که پیشرفت‌های درمانی باعث بهبود وضع سلامت مبتلایان به اچ‌آی‌وی – ایدز و افزایش طول عمر آن ها شده است. لذا تعداد افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند رو به افزایش است.

انگ، تبعیض و ترس شایع‌ترین نگرانی

یافته‌های تحقیقات همچنین آشکار ساخته است که در جوامع مختلف نگرش مردم نسبت به افراد آلوده به اچ‌آی‌وی ایدز متفاوت است و در بسیاری موارد این نگرش‌ها منفی بوده و با تبعیض همراه است.

نوع نگرش نسبت به افراد فوق به میزان مقبولیت اجتماعی راه انتقال بیماری در جامعه وابسته است. انگ، تبعیض و ترس شایع‌ترین نگرانی در ارائه دهندگان خدمات به بیماران است. به همین دلیل کادر درمانگر در مواردی از مواجهه با بیماران خودداری می‌کنند. ترس از انگ، احساس اضطراب، ناامیدی، افسردگی، استرس و کیفیت زندگی درک شده پایین‌تر، از جمله مشکلاتی است که متعاقب ابتلای به بیماری در افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی – ایدز دیده می‌شود.

اکثر مردم حتی با ایدزی‌ها غذا هم نمی‌خورند!

در مراکز ارائه خدمات سلامت، نگرش‌های همراه با انگ نسبت به بیماران وجود دارد و انگ در دسترسی افراد بر خدمات سلامتی، تعاملات اجتماعی و حمایت اجتماعی تأثیر منفی دارد. انگ، باعث رفتارهای تبعیض‌آمیز افراد نسبت به بیماران اچ‌آی‌وی می‌شود و اثرات آن شامل طرد اجتماعی، انزوا، از دست دادن شغل و مشکلات دسترسی به خدمات سلامت است.

وجود انگ بر روی سلامت جسمی و روانی افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی تأثیر می‌گذارد. اکثر مردم برای صحبت و غذا خوردن در کنار افراد بیمار اظهار بی‌میلی می‌کنند. در بسیاری از موارد مبتلایان به اچ‌آی‌وی پس از افشای بیماری، شغل خود را از دست داده، یا شانسی برای ادامه تحصیل ندارند.

آگاهی کم و درک نادرست یکی از دلایل مهم نگرش منفی به بیماران ایدزی

یکی از دلایل نگرش منفی مردم نسبت به بیماران آگاهی کم و درک نادرست آن ها درباره عفونت اچ‌آی‌وی است. برای کاهش اثرات انگ، نیاز به مداخلاتی است تا افراد مبتلا بتوانند به سطح بالاتری از سلامت، طول عمر، اشتغال و کیفیت زندگی دست یابند.

به نظر می‌رسد انگ و تبعیض یکی از بزرگترین‌ چالش‌ها برای مقابله با عفونت اچ‌آی‌وی و یک پدیده همگانی و جهانی برای همه‌گیری ایدز و مواجهه با افرادی است که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند.

انگ زدن، چه بر سر بیماران آورده است؟

دسترسی به درمان، افشای بیماری، تعاملات اجتماعی و حقوق بیماران تحت‌الشعاع این انگ و تبعیض قرار می‌گیرد. انگ و تبعیض، در داخل خانواده، اجتماع، محیط‌های کاری، سیستم‌های مراقبت سلامت قابل مشاهده است. انگ ناشی از بیماری می‌تواند بر روی اقدامات پیشگیری کننده از انتقال ایدز مانند استفاده از ابزار پیشگیری کننده در روابط جنسی، مراجعه جهت انجام آزمایش و نیز برنامه‌های پیشگیری از انتقال عمودی بیماری از مادر به فرزند تأثیر بگذارد.

بررسی تجارب درک شده افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی در خصوص انگ و تبعیض متعاقب ابتلای به ایدز می‌تواند از یک سو به ارتقای رفتارهای پیشگیری‌کننده از انتقال بیماری در این گروه کمک کند. از سوی دیگر با برنامه‌ریزی در جهت حقوق اجتماعی مبتلایان، می‌توان ضمن کاهش انگ و تبعیض در جامعه باعث افزایش دسترسی به خدمات و ارتقای کیفیت زندگی بیماران شود.

با توجه به اهمیت این موضوع و لزوم بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی، پژوهشی 9 ماهه در سه کلینیک مشاوره بیماری‌های رفتاری در تهران، کلینیک‌های والفجر و 22 فروردین وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و کلینیک مشاوره بیمارستان امام خمینی (ره) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد.

نمونه‌های مورد پژوهش در این مطالعه افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی‌ ایدز بودند. روش نمونه‌گیری “در دسترس” و در نهایت به صورت نمونه‌گیری با حداکثر تنوع ادامه یافت و افرادی انتخاب شدند که دارای دیدگاه‌های متفاوتی درباره موضوع پژوهش بودند. سعی شد تا حد امکان مشارکت کنندگان با بیشترین تنوع از نظر سن، تأهل و تحصیلات و اشتغال باشند تا نظرات متنوع‌تری اخذ شود.

در این پژوهش دیدگاه افراد مورد مصاحبه درخصوص شدت درک شده به بیماری اچ‌آی‌وی‌ – ایدز بعد از ابتلای به آن مورد بررسی قرار گرفته است. پیامدهای عنوان شده بعد از ابتلای افراد به بیماری ایدز در 4 مضمون کلی قرار داشت که عبارت از پیامدهای اجتماعی، روانی، جسمانی و اقتصادی بودند.

پیامدهای اجتماعی

مهم ترین پیامدها از دید اکثر بیماران مبتلا، کادر درمانی و زنان اچ‌آی‌وی منفی که همسران مبتلا داشتند، پیامدهای اجتماعی این بیماری است که خیلی از افراد آن را حتی مهم تر از پیامدهای جسمی ایجاد شده و مشکلات اقتصادی متعاقب بیماری عنوان کردند.

«ما خیلی تنهاییم»

محدودیت‌های موجود درخصوص تشکیل خانواده یکی دیگر از پیامدهای اجتماعی است که از سوی اکثر بیماران به خصوص افرادی که متأهل نبودند عنوان شده است. بیشتر بیماران مجرد و متاهلانی که فرزند ندارند یکی از دغدغه‌های خود را داشتن فرزند عنوان کردند. تبعیض در بهره‌مندی افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی – ایدز از خدمات درمانی متعاقب افشای بیماری، یکی دیگر از پیامدهای اجتماعی بود که اکثر بیماران به آن اشاره داشتند.

عوارض روانی

یافته‌های این پژوهش در ادامه به بررسی احساس روانی دست داده به بیماران پس از آگاهی از ابتلا می‌پردازد. تمامی بیماران عنوان کرده‌اند که متعاقب آگاهی از ابتلای به بیماری دچار عوارض روانی شده‌اند. اکثر افراد به اضطراب و استرس شدید قبل از تشخیص بیماری و نداشتن آرامش روانی در زندگی اشاره داشتند.

یکی دیگر از پیامدهای روانی که تعداد کمتری از بیماران به آن اشاره داشتند تمایل به مرگ، افکار خودکشی و حتی اقدام به آن بوده است.

پیامدهای جسمانی

ابتلای به بیماری باعث ایجاد مشکلات جسمی فراوانی در بیماران می‌شود. اکثر بیماران به خصوص افرادی که در مرحله ایدز بودند به کاهش وزن، کم شدن قوای جسمانی و ناتوانی در انجام کار و فعالیت اشاره داشتند.

مشکلات اقتصادی بیماران ایدزی

تنها بعضی از بیماران به مشکلات اقتصادی به عنوان پیامدی ناشی از ابتلای به بیماری ایدز اشاره کردند و دلیل آن را به علت صرف وقت و هزینه برای درمان و بیکاری ناشی از ابتلای به بیماری دانستند.

لزوم ارتقای آگاهی مردم

با بالا بردن آگاهی به ویژه از طریق رسانه‌های ارتباط جمعی می‌توان ضمن رفع قبح بیماری، از طرد اجتماعی، انگ و تبعیض افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند پیشگیری کرد. اثرات روانی ایجاد شده در بیماران نه تنها به باور آن ها مبنی بر لاعلاج بودن بیماری بر می‌گردد، بلکه تا حد زیادی به قبح بیماری ایدز در کشور مربوط است که این امر به دلیل نگرش منفی مردم به ایدز به عنوان یک بیماری آمیزشی است. با ارتقای آگاهی عامه مردم و بهبود ارائه خدمات می‌توان ضمن رفع پیامدهای روانی بیماران، باعث بهبود کیفیت زندگی مبتلایان شد. از طرفی از انتشار بیشتر بیماری به دلیل عدم افشای آن در خانواده، مراکز ارائه خدمات و در ارتباط با شریک جنسی پیشگیری کرد.

منبع: بیتوته